Een nieuw EU-fonds om consumenten te beschermen tegen energieprijspieken als gevolg van klimaatveranderingsbeleid is misschien niet voldoende om de armste huishoudens te beschermen, waarschuwen experts
- Nieuwe CO2-heffing op verwarming, vanaf 2027 voor huishoudens
- Sociaal Klimaatfonds van 87 miljard euro moet de klap verzachten
- Deskundigen vrezen dat de klimaatmaatregelen van de EU de sociale ongelijkheid kunnen verergeren
BRUSSEL – Terwijl de Europese Unie zich voorbereidt om de controles op de koolstofemissies van de planeetopwarming uit te breiden naar verwarming en transport, zijn politici op hun hoede voor de sociale onrust die in 2018 in Frankrijk ontstond toen de regering de belastingen op diesel verhoogde, wat de consument hard trof.
De ‘gele hesjes’-protesten over de stijgende kosten van levensonderhoud en het waargenomen onrecht om gewone mensen te laten betalen voor klimaatmaatregelen, dwongen het beleid om te keren – en werden algemeen gezien als een les in de noodzaak om de groene transitie eerlijk te maken.
Een nieuwe overeenkomst om de koolstofmarkt van de EU vanaf 2027 te herzien door de uitstoot sneller terug te dringen en nieuwe CO2-kosten op te leggen aan gebouwen en brandstoffen voor het wegvervoer, omvat ook een fonds om de klap van hogere prijzen voor huishoudens en kleine bedrijven op te vangen, en om hen te helpen investeren in renovaties en elektrische voertuigen.
Dit moet u weten over het Sociaal Klimaatfonds:
Waarom richt de EU een Sociaal Klimaatfonds op?
Het fonds werd voor het eerst aangekondigd in juli 2021 en is ontwikkeld in het kader van onderhandelingen om het EU-emissiehandelssysteem (ETS) te hervormen, dat de koolstofvervuiling van duizenden fabrieken en energiecentrales beperkt.
Het ETS werkt volgens het principe ‘de vervuiler betaalt’, om bedrijven te dwingen de uitstoot van kooldioxide te verminderen en te investeren in groenere energie en energie-efficiëntie door een prijs op koolstof te zetten.
De regeling wordt nu uitgebreid naar andere sectoren, zodat de EU haar doelstelling kan halen om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 te verminderen tot ten minste 55% onder het niveau van 1990.
Onder de bijgewerkte ETS II-regeling, die zal worden uitgebreid naar gebouwen en brandstof voor wegvervoer, bestaat de vrees dat de hervormingen de energie- en brandstofprijzen zouden kunnen opdrijven voor degenen die het het minst kunnen betalen, aangezien de hogere kosten van koolstof worden meegerekend.
“Niet iedereen kan het zich veroorloven om snel zijn huis te renoveren en/of zijn benzineauto te vervangen door een elektrische auto”, zegt Dimitri Vergne, teamleider duurzaamheid van BEUC, een in Brussel gevestigde Europese organisatie voor consumentenbescherming.
“Het is cruciaal om de meest kwetsbare consumenten financiële steun te bieden, zodat ze kunnen overstappen op schonere alternatieven.”
Om de extra kosten te compenseren, zal het Sociaal Klimaatfonds van de EU van 86,7 miljard euro ($ 92 miljard) tijdelijke rechtstreekse betalingen aan burgers en kleine bedrijven verstrekken.
Het is aan de nationale regeringen om de financiering zodanig uit te betalen dat investeringen in energie-efficiëntie in gebouwen worden ondersteund en de toegang tot emissiearm vervoer wordt verbeterd.
Vergne verwelkomde de inspanningen van de EU om meer financiële hulp te bieden om consumenten te helpen bij een groene transitie, maar zei dat het nieuwe fonds slechts “een fractie van de benodigde steun” zou vertegenwoordigen.
Wanneer gaat het van start en waar komt het geld vandaan?
De EU-leiders en parlementariërs moeten de ETS II-deal nog goedkeuren, wat begin 2023 zou kunnen gebeuren.
De nieuwe regels treden vier jaar later in werking. Maar als de brandstof- en energieprijzen zo hoog blijven als nu, kunnen de hervormingen worden uitgesteld tot 2028.
Het Sociaal Klimaatfonds loopt van 2027-2032, maar het kan een jaar eerder beginnen om consumenten te helpen zich voor te bereiden op prijsstijgingen, met behulp van inkomsten uit de veiling van 50 miljoen koolstofrechten in 2026.
Daarna zal het worden gefinancierd met maximaal 65 miljard euro aan inkomsten uit de uitgebreide koolstofmarkt en nog eens 25% van nationale overheden.
Als de koolstofprijs 45 euro per ton bereikt, komen er extra emissierechten op de markt om de prijzen te temperen.
“Het plafond van 45 euro voor de prijs van ETS II-emissierechten tot 2030 garandeert dat consumenten geen last zullen hebben van plotselinge prijsstijgingen als gevolg van marktschommelingen”, aldus Verge.
Wie wint en wie verliest er bij de nieuwe klimaatmaatregelen?
Hoewel de meeste experts en politici het erover eens zijn dat het Sociaal Klimaatfonds de financiële lasten van klimaatactie eerlijker zal verdelen, beweren sommigen dat het de klap voor de huishoudens met de laagste inkomens niet volledig zal compenseren.
Clotilde Clark-Foulquier, een projectmanager bij FEANTSA, een Europese federatie van nationale organisaties die werken met daklozen, zei dat het ETS II-plan “vanaf het begin bevooroordeeld is”.
“Het neemt met één hand, gedeeltelijk herverdelen met de andere,” zei ze.
Michael Bloss, een Duits groen lid van het Europees Parlement (MEP), zei dat aangezien iedereen dezelfde prijs zal betalen voor het uitstoten van koolstof op dagelijkse basis, verwarming en autorijden een groter deel van het beschikbare inkomen zullen opslokken voor lagere inkomens.
“Dus de impact op het dagelijks leven is voor arme mensen groter dan voor de rijken”, legde hij uit.
Uit cijfers van het statistische bureau van de EU, Eurostat, blijkt dat in 2020 ongeveer 35 miljoen mensen in energiearmoede leefden, maar de huidige energiecrisis zal dat naar verwachting nog verder hebben opgedreven , aldus de Europese Commissie op haar website.
“Energiearmoede is het meest acuut in Midden- en Oost-Europa, evenals in Zuid-Europa, waar de gebouwenvoorraad over het algemeen minder energie-efficiënt is”, zegt Clark-Foulquier.
“Energiearmoede is het meest acuut in Midden- en Oost-Europa, evenals in Zuid-Europa, waar de gebouwenvoorraad over het algemeen minder energie-efficiënt is”, zegt Clark-Foulquier.
“Het is zeer waarschijnlijk dat een verdere stijging van de energieprijzen daar dus een grimmiger effect zal hebben.”
Dat brengt een geografische kloof met zich mee, waarbij rijkere landen zoals Frankrijk consumenten meer steun kunnen geven voor de groene transitie, zegt Sanna Markkanen, een senior analist bij het in het Verenigd Koninkrijk gevestigde Cambridge Institute for Sustainability Leadership (CISL).
Het zou ook een mobiliteitskloof kunnen creëren, waardoor degenen die geen betrouwbare toegang hebben tot het openbaar vervoer een brandstofboete krijgen voor het gebruik van hun auto, legde ze uit.
Het Sociaal Klimaatfonds zal niet voldoende zijn om de gestegen kosten van verwarming en vervoer voor de meest kwetsbare huishoudens te compenseren, voegde ze eraan toe.
“Een van de grootste risico’s van ETS II is het verlies van publieke steun voor klimaatambities op hoog niveau in Europa. Dit kan gebeuren als het beleid de huishoudens met de laagste inkomens het hardst treft en meer mensen in energiearmoede duwt”, zei ze.
Hoe kunnen de lasten eerlijker worden verdeeld?
Het Roemeense EP-lid Dragoș Pîslaru vertelde journalisten dat er andere financiering beschikbaar is, zoals het EU-fonds voor een rechtvaardige transitie, dat landen kunnen gebruiken om het publiek te beschermen tegen hogere prijzen.
Maar door daarop voort te bouwen, zouden investeringen in andere gebieden, zoals infrastructuur of onderwijs, afnemen.
“Je kunt een euro maar één keer uitgeven”, zegt het Duitse EP-lid Bloss.
Groene renovatie van gebouwen moet hand in hand gaan met sociale waarborgen, zoals huurplafonds of het stimuleren van de sociale woningvoorraad, om het betaalbaar te houden, zei Clark-Foulquier.
Ze drong er bij de EU op aan meer geld in te zamelen voor groepen met lagere inkomens met behulp van haar volgende begroting en de meevallerbelasting van het blok op de winsten van energiebedrijven.
Markkanen van CISL zei dat een eerlijker systeem zou zijn om koolstofbeprijzing selectiever toe te passen – bijvoorbeeld alleen voor de bovenste helft van de huishoudens in termen van inkomen, met behulp van inkomenstoetsing om te voorkomen dat de armsten meer betalen voor hun energie.
Dat zou kunnen worden gecombineerd met een postcodemechanisme om ervoor te zorgen dat de benzineprijzen betaalbaar blijven voor mensen met beperkte toegang tot het openbaar vervoer, zei ze.
“Klimaatbeleid moet sociaal rechtvaardig zijn”, voegde ze eraan toe. “Tegelijkertijd kan er zonder klimaatrechtvaardigheid geen sociale rechtvaardigheid zijn, omdat de gevolgen van de klimaatverandering de meest kwetsbaren zullen treffen.”
($ 1 = 0,9416 euro)
Wij vragen jou om ons te steunen Overweeg alstublieft om ons te steunen als donateur of ondersteunend lid, ook wij hebben onze inkomsten zien dalen in deze heftige tijden daarom, KLIK HIER voor IBAN of via PayPal hieronder!, hartelijke dank en veel leesplezier.
Steun SDB via PayPal veilig en simpel.