Eind juli bracht het ICSR, een instituut van het gerenommeerde King’s College in London, een rapport uit over het Europese beleid rond extremisme en gevangenissen. U kan het hier terugvinden. Enkele belangrijke onderdelen worden hieronder verder besproken. De resultaten zijn gebaseerd op een onderzoek in 10 Europese landen (waaronder België).
De meerderheid van de extremisten in gevangenissen zijn (islamitische) jihadisten (82%), gevolgd door extreemrechts (7%) en ‘anderen’ (10%, nationalisten zoals ETA). Slechts 1% behoort tot extreemlinks (nvdr.: bizar genoeg wordt de PKK, de communistische Koerdische separatistische partij door het ICSR niet tot ‘extreemlinks’ maar tot de 10% ‘anderen’ gerekend). In totaal zitten in de betrokken landen 3.000 individuen in de cel voor terreurdaden of extremisme.
Gevangenissen broeihaard van radicalisering
De gevangenis blijkt een broeihaard van radicalisering te zijn: 54% van de gevangenen die gevolgd worden voor tekens van extremisme kwamen binnen als ‘gewone gevangenen’ en werden dus tijdens de celstraf ‘radicaal’. Dit is niet verwonderlijk. Het rapport beschrijft hoe een celstraf wordt aanzien als een opportuniteit voor de rekrutering van nieuwe jihadi’s. De ronselaars zouden zelfs psychologie leren om nog efficiënter te werk te gaan.
Verontrustend is ook het veelvuldig falen van zogenaamde de-radicalisering. Hierbij botsen de goedbedoelde pogingen volgens het rapport op een religieus fenomeen: de zogenaamde ‘taqiyya’. Dit is een islamitische doctrine die het toelaat om te liegen over je intenties. Een team Franse onderzoekers (Rougier en Micheron) kon bijvoorbeeld aantonen dat gedetineerden in een Parijse gevangenis mopjes maakten over hoe ze magistraten en rechters om de tuin leidden door onder andere varkensvlees te eten (en zo dus te doen alsof ze hun geloof minder serieus namen). Het blijkt extreem moeilijk om zeker te zijn of een jihadist terug op het rechte pad is geraakt.
Als voorbeeld geeft het rapport het geval van Adel Kermiche. Deze had tegen de rechter het volgende gezegd: “Ik ben een moslim die gelooft in barmhartigheid, in goed doen, ik ben geen extremist […] ik wil mijn leven terug krijgen, mijn vrienden zien, trouwen.” Na zijn vrijlating sneed hij de keel over van de 85-jarige pastoor Jacques Hamel. Ook de dader van de terreurdaad op London Bridge in 2019 stond gekend als een ‘succesverhaal’ van deradicalisering.
Voorlopig slaagt het Europese gevangeniswezen er dus niet in om radicalisering in gevangenissen te stoppen nóch om een goede risico-inschatting te maken vooraleer de ‘ex-jihadisten’ worden vrijgelaten.
