Democratie in Frankrijk of hoe het ware verhaal van ‘Nuit Debout’ de kranten niet haalde
Eerder dit jaar las ik dat in vijftig Franse steden de ‘pleuris is uitgebroken’, dat ‘pleinen worden bezet, banken gesloopt, auto’s in de hens gezet’ en dat ‘de politie traangasbommen nauwelijks meer kan aanslepen’. Ik was sceptisch maar besloot toch het filmpje te kijken dat er bij hoorde. Ik zag beelden van een demonstratie in Parijs. Het ging van rookbommen naar vuurwerk naar traangas naar gasmaskers naar rubberkogels naar een heuse politiebarricade die met een groot ijzeren hek een straat afsloot tot molotov-cocktails die er tegenaan werden gegooid. Dit was nog maar het begin. Ik begon, gebrand door nieuwsgierigheid, verder te zoeken buiten de gebaande mediapaden en ontdekte dat de taferelen uit dit filmpje de dagelijkse realiteit zijn in het centrum van Parijs en in inderdaad een stuk of vijftig andere steden. ‘Nuit debout’ heet het, de strijd tegen de ‘Loi Travail’, een versoepeling van het arbeidsrecht, en hoe die wet er door de Franse regering met artikel ’49-3′ is doorgedrukt. Sinds 31 maart 2016 wordt er dagelijks gestreden in de straten van Parijs en daarbuiten.
Hoe kan dit mij zijn ontgaan? Ik lees dagelijks kranten, volg het nieuws op de voet. Nuit Debout kende ik van naam, maar dan als een vreedzame volksvergadering op een plein in Parijs. Als ik de zoekterm gebruikte stuitte ik inderdaad op Franse jongeren die op de grond zitten en met hun handen wapperen om te stemmen. Geen enkel spoor van demonstraties of geweld. Ik vroeg het aan een vriend die in Parijs woont. Hij liet een foto van de poort van zijn school zien: gebarricadeerd door hekken en ander straatmeubilair. Tweehonderd scholen zijn bezet, gesloten of in de fik gezet. Talloze banken, winkels en kantoren zijn al dan niet meerdere keren achter elkaar vernield. Er zijn 300 agenten gewond geraakt, het aantal gewonde actievoerders is onbekend. Het aantal deelnemers is onmogelijk te benaderen: de schattingen van de straat en van de staat lopen te ver uiteen.
Ter vergelijking: bij de rellen in Ferguson zijn in totaal 16 gewonden gevallen aan beide kanten. Er is geen enkele oproer in de recente geschiedenis van Nederland of België die de schaal van Nuit Debout ook maar enigszins benadert. Hoe kan het dat de kranten het niet nieuwswaardig vinden dat Parijs letterlijk in brand staat? Alleen standaardberichten over afgelaste vluchten en afgesloten wegen mogen een plaats krijgen in de mainstream media. Stakingen en demonstraties in Frankrijk, dat is geen nieuws.
Als demonstraties in Nederland uit de hand lopen dan voert de politie één of twee charges uit en dan is het wel gedaan. In Frankrijk bombardeert de politie demonstranten direct zonder waarschuwing met traangas. De harde kern draagt gasmaskers en de rest wordt direct geholpen door een gelegenheidshospik die citroensap in de ogen giet. Actievoerders dragen helmen en schilden en gaan met zwaar vuurwerk de politie te lijf. De politie incasseert, avanceert en arresteert als het de kans krijgt, maar heeft zeker niet noodzakelijk de overhand. Als niet de relschoppers maar de politie na maanden strijden af begint te zwakken dan moet de regering kiezen: het leger inzetten of de wet tot versoepeling van het ontslagrecht herzien.
De huidige president van Frankrijk is een socialist, van wie je een dergelijke wet dus niet zou mogen verwachten. Het parlement buiten spel zetten om de wet door te voeren is op zijn zachts gezegd ook niet echt democratisch. Van democratie is in het land waar het is uitgevonden niet veel sprake. Frankrijk is all the way top down georganiseerd, met ‘le President de la Republique’ als top. De confrontatie met het volk, het demos, vindt op straat plaats. Stemrecht is een farce, het enige recht dat de Fransman heeft is het recht op staking, en officieel zelfs dat niet nu de permanente noodtoestand van kracht is maar daar trekt de Fransman zich niets van aan. Als de Franse staat zich te veel macht toe-eigent (zoals nu) dan rest alleen nog de revolutie. Niets minder dan de Vijfde Republiek zelf staat op het spel. Wint de staat? Dan zwijgt het volk noodgedwongen. Wint de straat? Dan moet de president inbinden of opkrassen. Nieuwe republiek, nieuwe piramide; nieuwe ronde, nieuwe kansen.
Als deze manifestatie, met deze proporties en met deze aanhoudendheid zich in een ander land had voltrokken dan was het wereldnieuws geweest. Maar dit is Frankrijk. Dit is hoe er sinds 1789 politiek wordt bedreven.