Het typetje Thierry baudet

Ik las Sartre en las tot mijn verbazing over Thierry. In 1944 schreef Jean-Paul Sartre (1905-1980) Potret van een antisemiet – Overdenkingen over het joodse vraagstuk (Réflexions sur la question juive). Daarin tracht Sartre (zelf trouwens geen jood) door te dringen in de gedachtechaos van de antisemiet. Nu lijkt de vergelijking niet helemaal passend, maar FvD is zelf zeer actief met vergelijkingen met de WOII en dat maakt dat ik mijn punt nu wel degelijk kan en mag maken. Hij lijkt me tevens vrij zeker een antisemiet. En Holocaustontkenner.

Nu gaat het ineens over de bedreigingen van Van Houwelingen en zijn ‘tribunalen’, maar dat zijn slechts neveneffecten van iets groters. Hoe reageer je op de politieke provocerende confrontaties van Baudet en zijn partijgenoten? Dat vraagt om een analyse. En waarom dan niet een boek erbij pakken uit de jaren veertig van een iemand die zelfs ooit de Nobelprijs werd toegekend. Hieronder een beknopte metafysische uitleg van een verschijnsel in een concrete gedaante, namelijk de gestalte van Thierry.

Sartre verdeelt de gedachtechaos van de antisemiet in vier onderdelen:

1. De antisemitische standpunten komen voort uit het verlangen voor zekerheid. Alleen een vooroordeel kan zekerheid geven en de redelijkheid onderdrukken. Bij irrationele feitelijk onjuiste uitspraken behoort de bedoeling een schrikwekkende indruk te maken. De antisemiet is zich bewust van zijn inconsequente gedrag en zelfgekozen houding; hij wil volledig bestaan, met aangeboren rechten zonder twijfel. […]  Hij veracht de feiten: ‘van begin af aan heeft hij ervoor gekozen de woorden en de argumenten te ontwaarden’ (Réflexions sur la question juive, 22 e.v.).

2. Door anderen uit te maken voor minderwaardig beweert de antisemiet dat hij tot een elite behoort. Een elite die niet berust op verdienste of arbeid zoals we nu kennen, maar zoals aristocratie met een superioriteit die niet kan worden verdiend of verloren (Réflexions sur la question juive 32 e.v.). Hij wil niet de verantwoordelijkheid zelfstandig te denken, hij eist van de regering ordehandhaving, maar voor zichzelf verantwoordingloze onordelijkheid. (Réflexions sur la question juive 67.)

3. Door het kiezen van een zondebok en het kiezen van een kwaad ontkomt hij aan de verantwoordelijkheid om te ontwerpen en te veranderen. Het is de verontrustende, grenzeloze verantwoordelijkheid die hem angst inboezemt en de angst zich te moeten hervinden als meester van zijn eigen lot.

4. Er gaat sadisme schuil achter antisemitisme. De antisemiet heeft ‘zichzelf tot misdadiger uitverkoren, tot “witte” crimineel’. ‘Maar ook hier ontvlucht hij de verantwoordelijkheid. Hij sticht zogenaamd kwaad voor de goede zaak. (Réflexions sur la question juive 63.)

Concluderend is de antisemiet een mens met angst, niet voor joden, maar voor zichzelf, voor zijn geweten, voor zijn vrijheid, voor zijn verantwoordelijkheid, voor zijn instincten, voor de eenzaamheid, voor de verandering, voor de maatschappij en voor de wereld.

Hij heeft een persoonlijkheid gekozen, geen standpunt. Indien blijkt dat Baudet inderdaad is gevaccineerd past dat zelfs gewoon in het plaatje.

De meer dan zeventig jaar oude analyse van Sartre doet je verbazen over de gelijkenissen. Zeker als we Baudet weer zien zoals hij zichzelf zo graag ziet: elitair en superieur. Sartre: ‘Hij verkiest niets te verwerven, niets te verdienen, alles moet hem bij zijn geboorte gegeven worden – maar hij is niet van adel.’ Piano’s, uilen van Minerva en zakjes lavendel, je ziet hem dromen dat hij een prins is.

Sartre erkent dat de jood slechts een voorwendsel is, een voorbeeld, het is net zo goed de zwarte man, de vrouw, etc. Dat verklaart de mengelmoes van moddergooien en het provoceren van FvD. Want ook dat komt heel bekend voor. Baudet spreekt bijvoorbeeld bepaald niet prettig over vrouwen (Baudet: “Ik weet wel dat vrouwen over het algemeen minder excelleren in een heleboel beroepen en minder ambitie hebben.” Of “de realiteit is dat vrouwen overrompeld, overheerst, ja, overmand willen worden.”). Simone de Beauvoir (1908-1986), voor mij de aanleiding om Sartre eens te gaan lezen, is wat korter door de bocht: “Niemand is arroganter tegenover vrouwen, agressiever of minachtender, dan iemand die zich zorgen maakt over zijn mannelijkheid.”.

Volgens de redeneringen van het boek van Sartre stelt het antisemitisme hem in staat zijn angst in de kiem te smoren door zichzelf wijs te maken dat zijn plaats in de wereld altijd heeft vastgestaan op grond van traditie. Sartre: “Kortom, het antisemitisme is de angst voor het mens-zijn, de antisemiet wil een onverzettelijk rotsblok, een kolkende stroom, een vernietigende bliksemstraal zijn – allesbehalve een mens.” (Réflexions sur la question juive 67).

Aha, ja dat lijkt nu precies het problematische van zijn strategie. Baudet is uitermate geschikt voor gestructureerde inconsequente chaos, maar zonder het te weten is hij voor het karretje gespannen van angst en past hij perfect in een terugkerend fenomeen. Voor hem is er geen weg terug. Gelukkig voor hem zal hij ook in de toekomst zonder gêne door blijven schreeuwen, maar dat brengt ons wel tot een punt dat je moet weten wat je ermee aan moet.

Wat doe je bij een kind dat zijn avondeten tegen de muur smijt? Je vraagt je af, waarom doet dat kind dat? Antwoord: onmacht en/of angst. Wat doe je als ouder? Duidelijkheid bieden. Begrip is noodzakelijk, maar dat betekent geenszins dat er geen consequenties aan verbonden hoeven te worden. Zonder eten naar bed lijkt me een goede optie, maar vooral ook aandacht geven en focussen op positieve gedragsverandering. Het fenomeen is van belang, de inhoud totaal irrelevant. Baudet en zijn partijgenoten isoleren en negeren betekent tevens dat zijn aanhang wordt geïsoleerd en genegeerd en dat doet alleen maar meer pijn. Help die bange man.