De informateur beschouwt het als een afgang wanneer er nieuwe verkiezingen moeten komen. Maar na alles wat we (tandenknarsend) zagen langskomen in de afgelopen maanden, zou het ook een nieuwe kans kunnen betekenen.
Het zou een opluchting moeten zijn dat er meer dan tweehonderd dagen na de verkiezingen eindelijk inhoudelijk kan gaan worden onderhandeld over een volgend kabinet. Over een meerderheidskabinet nog wel. Maar die opluchting is er niet in Den Haag. Eerder een stemming van zwaarmoedige berusting. Met, nou vooruit dan, hoogstens een heel klein randje opluchting en dat alleen omdat nieuwe verkiezingen vooralsnog zijn voorkomen. Dat zou een blamage zijn geweest, vond informateur Johan Remkes. Waarvoor de politici zich dan zouden hebben moeten schamen, voeg ik daaraan toe.
Maar zich schamen moeten ze zich eigenlijk nu ook al. Het aantal rellen en dieptepunten zijn niet meer op een hand te tellen, zelfs een politieke junkie kan uit het blote hoofd de ontwikkelingen van de laatste maanden niet meer reconstrueren, laat staan nog uitleggen. En voor wie denkt dat het nu wel rustiger zal gaan worden, is het raadzaam niet te vroeg te juichen. Want de inkt van het eindrapport van Remkes was nog niet droog of de volgende akte in dit politieke drama was alweer begonnen.
Remkes adviseert een meerderheidskabinet te formeren met de vier partijen van de oude coalitie, VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, maar dit kabinet moet kenmerken krijgen van een extraparlementair kabinet. Wat de informateur betreft houdt dat laatste in dat oppositiepartijen PVDA, GroenLinks, Volt, sgp en de fractie Den Haan mee mogen denken over een regeerprogramma en het financieel kader, en eventueel zelfs ministers kunnen leveren voor een nieuw kabinet. Het zou een bijdrage kunnen zijn, zo meent Remkes, aan de nieuwe, open bestuurscultuur waar iedereen in Den Haag de mond vol van heeft.
Krijgt D66 wel genoeg terug voor de handreiking die Sigrid Kaag deed?
Maar PVDA en GroenLinks lieten per ommegaande weten daar absoluut niet voor te voelen. Door VVD en CDA niet gewenst in een kabinet, dan willen de twee linkse partijen ook dit zoethoudertje niet. Remkes had dit kunnen weten, want aan een minderheidskabinet of een extraparlementair kabinet wenste het linkse blok ook niet mee te werken. Dat had de informateur immers zelf onderzocht. En om de open, nieuwe bestuurscultuur nu te verwachten van de onervaren nieuwkomer Volt, oudgediende sgp of de overal ruzie zoekende Liane den Haan, met samen slechts zeven zetels, is niet reëel. Wie nu dan ook roept, zoals VVD-leider Mark Rutte, dat het echt allemaal nieuw zal worden en niet tot slechts meer van hetzelfde zal leiden, overschreeuwt vooralsnog zichzelf.
Niet te vroeg juichen is daarnaast ook raadzaam omdat het nog maar de vraag is of D66 genoeg terugkrijgt voor de handreiking die haar partijleider, Sigrid Kaag, heeft gedaan. Zij heeft er immers mee ingestemd om alsnog met de ChristenUnie te gaan onderhandelen, de partij die ze juist op afstand wilde houden. Daar zal D66 wat voor terug willen. D66-Kamerlid Tjeerd de Groot zal als het ware de halvering van de veestapel tot op elke koe, tot op elk varken, nauwkeurig volgen. Weer vier jaar toezien dat er weinig tot niks gebeurt op het stikstofdossier of andere speerpunten kan D66 niet maken als ze haar eigen plannen en idealen serieus neemt. En het zal door PVDA en GroenLinks, die zich door D66 verraden voelen omdat Kaag hen losliet, genadeloos worden afgekraakt.
Des te meer reden voor haar tegenstanders om te denken dat Kaag haar handreiking deed uit vrees dat juist haar partij er bij nieuwe verkiezingen op achteruit zou kunnen gaan. Want dan waren niet alleen de kansen voor D66 om mee te regeren, maar ook die voor Kaag zelf waarschijnlijk verkeken geweest. Weg het nieuwe leiderschap waar ze het zo vaak over heeft. Woorden die toch al een deuk hadden opgelopen door de missers die zich aaneenrijgen: haar uithaal naar Rutte in de HJ Schoo-lezing, het niet inlichten van haar collega-minister Ank Bijleveld dat ze zou opstappen na de motie van afkeuring in het Afghanistan-debat, de roddel over de borrels van Remkes die haar woordvoerder en adviseurs de wereld in brachten.
Het is allemaal tekenend voor de sfeer in de Haagse politiek van de afgelopen maanden.
Een sfeer die veroorzaakt wordt door politici – niet alleen Kaag – die volgens Remkes onderling meer ‘gericht zijn op kapot maken dan op heel maken’. De vraag is daarom of de gesprekken tussen de ‘oude’ vier zullen leiden tot een stabiel kabinet. Tot een kabinet dat daadwerkelijk bezig is met de grote vraagstukken van deze tijd waar al die politici als ze bij de informateur naar buiten stappen het al maanden over hebben: klimaat, stikstof, onderwijs, woningnood, zorg, kansenongelijkheid. Want juist voor die hoognodige uitkomst is een onderlinge goede sfeer belangrijk.
De blamage waar Remkes op doelde, nieuwe verkiezingen, kan dan ook nog steeds werkelijkheid worden. Dat kan binnen een paar weken of maanden zijn omdat de kabinetsformatie alsnog mislukt of nog weer een tijd later omdat het nieuwe kabinet maar een kort leven beschoren is.
Na alles wat er in de afgelopen maanden is gebeurd, weet ik soms niet meer of deze blamage mogelijk ook een geluk bij een ongeluk zou kunnen zijn. Enerzijds zouden nieuwe verkiezingen een afgang zijn, geheel veroorzaakt door de dames en heren politici zelf, maar anderzijds ook een kans op andere partijleiders, nieuwe mensen en een betere sfeer, zonder al dat oude zeer. Maar uiteindelijk vrees ik dat dit laatste wensdenken is. Daarvoor is de rot in de politiek te diep en te breed verspreid. Dat is de echte blamage.
Wij vragen jou om ons te steunen Overweeg alstublieft om ons te steunen als donateur of ondersteunend lid, ook wij hebben onze inkomsten zien dalen in deze heftige tijden daarom, KLIK HIER voor IBAN of via PayPal hieronder!, hartelijke dank en veel leesplezier.
Steun SDB via PayPal veilig en simpel.