Pfizer pleit voor een derde prik als ‘booster’, omdat het vaccin na zes maanden minder effectief lijkt te worden. Moeten ouderen nu een extra vaccinatie krijgen omdat anders de ziekenhuizen straks weer vol liggen?
Het vaccin van Pfizer beschermt in de twee maanden na de tweede prik het best (96 procent) tegen Covid-19. Daarna wordt de effectiviteit langzaam minder: na zes maanden is de werkzaamheid gedaald tot 84 procent. Dat blijkt uit een voorpublicatie van een onderzoek waarin 44.000 mensen zijn gevolgd die het vaccin kregen. Een extra dosis Pfizer zorgt echter voor een flinke ‘boost’ van het immuunsysteem, blijkt ook uit het onderzoek. Volwassenen maakten na een derde prik vijf keer zoveel antistoffen aan, 55-plussers zelfs tien keer zoveel.
In Nederland zijn ouderen sinds eind januari met het Pfizervaccin ingeënt. Dat roept de vraag op of zij nog voldoende zijn beschermd in de herfst, als een nieuwe opleving van het coronavirus wordt verwacht. Moeten zij een derde prik krijgen om een nieuwe sterftegolf en problemen in de ziekenhuizen te voorkomen?
Herhaalprik
Pfizer pleit ervoor dat gevaccineerden binnen twaalf maanden een derde prik krijgen, zodat ze goed beschermd blijven. In Israël, dat wereldwijd vooropliep met vaccineren, is dat al het geval. Sinds twee weken kunnen mensen met een verzwakt immuunsysteem en inwoners boven de 60 jaar een extra ‘boostershot’ halen.
Israël kampt zowel met een toenemend aantal besmettingen als met ziektegevallen van mensen die volledig zijn gevaccineerd. Het gaat vooral om mensen die al in januari en februari hun inentingen kregen, volgens Pfizer. “Na zes maanden stijgt waarschijnlijk de kans op herbesmetting, omdat de antistoffen, zoals voorspeld, afnemen,” zei Pfizers chief scientific officer Mikael Dolsten. Het vaccin was in juni nog ‘maar’ voor 64 procent effectief in het voorkomen van besmettingen en covidsymptomen, aldus het Israëlische ministerie van Gezondheid.
Pfizer zal waarschijnlijk binnen enkele weken een aanvraag indienen bij de Europese gezondheidsautoriteit EMA om een derde dosis van het vaccin goed te keuren. Ook bij de andere coronavaccins wordt rekening gehouden met een herhaalprik. Zo onderzoeken Nederlandse ziekenhuizen het effect van een tweede dosis Janssen. Dat vaccin bestaat momenteel uit maar één prik.
Bemoedigend
Ook Nederland moet al dit najaar een extra prik geven aan ouderen en mensen met een verzwakte afweer, vindt immunoloog Ger Rijkers van het Elisabeth Tweestedenziekenhuis Tilburg. “De hoeveelheid extra antistoffen die daarmee wordt opgewekt, is indrukwekkend. Zeker bij ouderen,” zegt hij. “Dat is heel bemoedigend, omdat bekend is dat het immuunsysteem van ouderen minder goed werkt.”
Het ministerie van Volksgezondheid houdt rekening met het scenario dat nieuwe prikrondes nodig zijn, zegt een woordvoerder. “Overigens kent het vraagstuk over boostervaccinatie nog vele onzekerheden; ook wat betreft de mate en duur van bescherming na een complete vaccinatie. We hebben de Gezondheidsraad gevraagd om samen met het OMT het vraagstuk over de boostervaccinatie te verkennen. In augustus of september hopen we daar meer duidelijkheid over te hebben.”
Andere wetenschappers reageren kritisch. Dat de antistoffen een half jaar na vaccinatie afnemen, wil niet zeggen dat het vaccin in de praktijk niet goed meer tegen ziekte beschermt, benadrukt moleculair viroloog Marjolein Kikkert (LUMC). “Onderzoekers zijn erg gericht op antistoffen, omdat je die kunt meten. Maar het immuunsysteem omvat meer. Het heeft ook een geheugen. Dat zorgt ervoor dat je lichaam nieuwe antistoffen gaat aanmaken zodra het met het virus in aanraking komt.”
Het onderzoek van Pfizer bevestigt dat het vaccin Covid-19 erg goed voorkomt en beschermt tegen ernstig ziekteverloop. Wel daalt de effectiviteit van het vaccin dus in de loop van de tijd. De piek ligt op 96 procent twee maanden na de tweede inenting, dat daalt naar 90 procent na vier maanden en uiteindelijk naar 84 procent bescherming zes maanden na de tweede prik.
De farmaceut is zelf natuurlijk gebaat bij boostershots: als iedereen een derde prik nodig heeft, verkoopt Pfizer komende jaren honderden miljoenen extra vaccins.
Kikkert wijst erop dat vaccins in een groot deel van de wereld nog steeds schaars zijn. “Het is ook in ons belang dat de pandemie in andere landen snel onder controle komt. Laten we de vaccins daarom inzetten op plaatsen waar nog steeds talloze mensen sterven, voordat we hier boostershots gaan geven.”
VS mogelijk ook aan herhaalprik
Ook de Amerikaanse gezondheidsautoriteiten reageerden aanvankelijk terughoudend. Mensen die volledig gevaccineerd zijn, hebben nu geen extra prik nodig, stelden de FDA (U.S. Food and Drug Administration) en CDC (Centers for Disease Control and Prevention) eerder deze maand nog in een gezamenlijke verklaring.
De nieuwe onderzoeksresultaten lijken daar nu verandering in te brengen. Mensen met een verzwakt immuunsysteem hebben wellicht toch een extra prik nodig, zei Anthony Fauci, de belangrijkste Amerikaanse corona-adviseur. Zeker nu de besmettelijkere deltavariant ook in de Verenigde Staten snel oprukt. Vrijdag werd bekend dat de VS 200 miljoen extra doses Pfizer heeft ingekocht met het oog op potentiële boostershots en het inenten van kinderen.
Verminderde afweer
Het is verstandig om nu al werk te gaan maken van een derde prik voor mensen met een verminderde afweer, vindt immunoloog Rijkers. “Mensen die bijvoorbeeld een orgaantransplantatie hebben ondergaan, zijn minder goed beschermd. Dat zien we nu ook in de ziekenhuizen. Bij mensen die volledig zijn gevaccineerd maar toch met Covid-19 in het ziekenhuis belanden, mankeert vaak iets aan hun afweer.”
De immunoloog wijst erop dat Sars-CoV-2 een nieuw virus is, waar mensen nog geen antistoffen tegen hadden. “Baby’s krijgen niet voor niets ook drie DKTP-vaccinaties (tegen difterie, kinkhoest, tetanus en polio, red.). Plus herhaaldoses na vier en negen jaar.”
Het geven van een extra prik aan kwetsbare mensen hoeft geen ingewikkelde operatie te zijn, zegt Rijkers. “Dat kunnen we combineren met de griepprik. De huisartsen kunnen die prima toedienen, daar hoeven we komend najaar geen grote GGD-locaties voor open te houden. Mensen hebben twee armen, in elk arm komt een vaccin. Net als bij kinderen.”
Wij vragen jou om ons te steunen Overweeg alstublieft om ons te steunen als donateur of ondersteunend lid, ook wij hebben onze inkomsten zien dalen in deze heftige tijden daarom, KLIK HIER voor IBAN of via PayPal hieronder!, hartelijke dank en veel leesplezier.
Steun SDB via PayPal veilig en simpel.