De val van Kabul zet het migratiedebat in één klap terug op de Europese agenda

Na de val van Kabul: Waar Duitsland tienduizend mensen wil opnemen, wil Oostenrijk opvangcentra in buurlanden van Afghanistan opzetten.

De val van Kabul heeft het migratiedebat in één klap terug op de Europese agenda gezet. Sinds de Afghaanse hoofdstad in handen kwam van de Taliban wordt gediscussieerd over de verwachte toename van vluchtelingen en de rol die de EU moet spelen bij de opvang van Afghaanse vluchtelingen. Dinsdag kwamen de EU-ministers van Buitenlandse Zaken samen om hierover te spreken; donderdag volgt het Europees Parlement.

De Duitse bondskanselier Angela Merkel nam maandag de vlucht naar voren door te verkondigen dat Duitsland tienduizend Afghanen zou moeten opnemen. Het gaat om mensen die betrokken waren bij de Duitse missie in Afghanistan en ‘gewone’ Afghanen die gevaar lopen, zoals mensenrechtenactivisten. Hiermee lijkt Merkel het Canadese beleid te kopiëren: dat land beloofde twintigduizend „kwetsbare Afghanen” op te nemen, onder wie lhbti’ers.

In andere Europese lidstaten is het stiller. Hoewel landen massaal hun ambassadepersoneel evacueren en staten die betrokken waren bij de Amerikaanse missie hun Afghaanse tolken en andere helpende handen proberen weg te halen, zijn er geen beloftes gedaan over hulp aan grotere groepen vluchtelingen. Het doet denken aan 2015, toen Merkel over het opnemen van honderdduizenden voornamelijk Syrische vluchtelingen zei: „Wir schaffen das”.

Ditmaal benadrukte de Kanzlerin dat ze het niet alleen kan: ze riep andere landen op eveneens vluchtelingen op te halen en pleitte voor een Europese aanpak. Ook de Franse president Emmanuel Macron sprak zich uit voor een EU-breed plan, volgens hem nodig om „Frankrijk te beschermen tegen een golf van migranten”.

Een aantal lidstaten verzet zich. Zo wil Oostenrijk uitgeprocedeerde Afghanen blijven uitzetten. Het land pleit voor deportatiecentra in buurlanden van Afghanistan en organiseert een conferentie over financiële steun aan die buurlanden, zodat vluchtelingen daar opgenomen kunnen worden. Dit moet voorkomen dat „conflict en instabiliteit doorsijpelen naar Europa”.

Griekenland, dat nog altijd worstelt met de nasleep van de vluchtelingencrisis van 2015, heeft gezegd niet wéér de toegangspoort van Europa te willen zijn.

Overigens blijft de vraag hoeveel Afghanen Europa zullen bereiken. „Er zijn geen voor de hand liggende routes van Afghanistan naar Europa”, benadrukt de aan de Radboud Universiteit verbonden migratie-expert Carolus Grütters. „Je moet door Iran of Turkmenistan om Turkije te bereiken en vanaf daar is het inmiddels vrijwel onmogelijk om de EU binnen te komen, omdat de Balkanstaten hun grens grotendeels hebben dichtgetimmerd en Griekenland migranten met pushbacks wegstuurt. Er zijn maar weinig mensen in staat zo’n tocht te bekostigen.” Ook onderstreept hij dat veruit de meeste vluchtelingen onderdak krijgen in buurlanden.

oogleraar burgerschap en migratierecht Tineke Strik stelt juist dat als de Taliban lang aan de macht blijven dat „een blijvende oorzaak van vluchten”, ook naar Europa, kan zijn. „De meesten zullen in eerste instantie in de regio terecht komen, maar de vraag is hoe veilig ze daar zijn. Pakistan heeft banden met de Taliban en het is nog maar de vraag hoe Iran zich zal opstellen.” Wel is zeker dát meer Afghanen zullen (pogen te) vluchten. Volgens de UNHCR ontvluchtten afgelopen weken al zo’n 20.000 tot 30.000 Afghanen per week hun moederland op een „irreguliere manier” (zonder reisdocumenten en visa) vanwege de opmars van de Taliban. Hoewel die nu de grenzen bewaken, is de verwachting dat dit niet zomaar stopt.

Vooralsnog lijkt het er niet op dat de EU-landen gezamenlijk optrekken: na het overleg met Buitenlandministers stelde EU-Buitenlandchef Josep Borrell enkel dat de val van Kabul „niet moet leiden tot grootschalige migratie richting Europa” en dat samengewerkt zal moeten worden met buurlanden.

Grütters: „De interne verdeeldheid is te groot.” Hoewel Strik als GroenLinks-Europarlementariër pleit voor een alomvatttend Europees migratiebeleid, met een eerlijke verdeling van vluchtelingen over de lidstaten, weet ook zij dat dit op korte termijn niet reëel is. Maar: „Dit is een kans om te kijken of een gezamenlijk asielbeleid van de grond kan komen. Never waste a good crisis.”

Live from #Afghanistan – @BurenCaroline joined me with the latest warning from @refugees on the humanitarian crisis as the #Taliban make more gains, and encircle Kabul. @UNHCRAfg pic.twitter.com/cDPK079ZPj

— Robyn Curnow (@RobynCurnowCNN) August 15, 2021

SDB is al meer dan 10 jaar vrij, eerlijk en onafhankelijk. Geen miljardair bezit ons, geen adverteerders controleren ons. Wij zijn een door lezers ondersteunde non-profitorganisatie. In tegenstelling tot veel andere publicaties, houden we onze inhoud gratis voor lezers, ongeacht waar ze wonen of het zich kunnen veroorloven om te betalen.

We hebben geen paywalls en alles blijft gratis zonder censuur. In het post-truth-tijdperk van nepnieuws, echokamers en filterbubbels publiceren we meerdere perspectieven van over de hele wereld.

Iedereen kan bij ons publiceren, maar iedereen doorloopt een rigoureus redactioneel proces. U krijgt dus op feiten gecontroleerde, goed gemotiveerde inhoud in plaats van ruis.

Dit is niet goedkoop. Servers, redacteuren fees en web ontwikkelaars kosten geld. Overweeg alstublieft om ons te steunen als donateur of ondersteunend lid, ook wij hebben onze inkomsten zien dalen in deze heftige tijden daarom, KLIK HIER voor IBAN of via PayPal hieronder!, hartelijke dank en veel leesplezier.

Steun SDB via PayPal veilig en simpel.