Vraag

De wereldeconomie stortte in 2020 sterker in dan ooit sinds 1945. Het mondiale nationale product daalde met ongeveer 4,4 procent tot ongeveer 84 biljoen (84.000 miljard) dollar. Tegelijkertijd is de schuld tegen het einde van 2020 met ongeveer $ 20 biljoen gestegen tot ongeveer $ 277 biljoen. De leidende westerse centrale banken hebben in 2020 op enorme schaal vers geld gedrukt. Stijgende schulden, sterke toename van de geldhoeveelheid met afnemende economische macht: hoe moet de schuld ooit worden terugbetaald? Hoe moet de geldwaarde stabiel blijven? Hoe gaat dit allemaal goed gaan? Wat staat ons te wachten?

De ontwikkeling van de hoeveelheid geld en schulden

Sinds het begin van de laatste financiële crisis in 2007 is de geldhoeveelheid in de geïndustrialiseerde landen zo sterk toegenomen dat het tot voor kort voor alle economen krankzinnig leek. Vrijwel alle leidende centrale banken in de westerse wereld hebben de geldpers op ongekende schaal gestart en hebben vers geld gedrukt. De Amerikaanse Fed heeft het geldbedrag ongeveer negen keer verhoogd (1), de ECB zeven keer (2), de Bank of England negen keer (3), de Bank of Japan vier keer ( 4), de Bank of Canada zes keer (5), de Reserve Bank of Australia verzesvoudigd (6). Zelfs de conservatieve Zwitserse centrale bank heeft de geldhoeveelheid achtvoudig vergroot (7).

Het drukken van geld vond in wezen plaats in twee golven. De eerste golf om de effecten van de financiële crisis 2007/9 op te vangen, de tweede golf om de effecten van het 2020/21 lockdown-beleid op de reële economie zoveel mogelijk op te vangen, d.w.z. om economische krimp en werkloosheid zo veel mogelijk te beteugelen.

Zonder de enorme uitbreiding van de geldhoeveelheid, het overspoelen van banken, overheden en grote bedrijven met liquiditeit, zou de economie na zowel 2007 als 2020/21 zeker veel erger zijn gecrasht dan in werkelijkheid. Vanuit dat perspectief was het drukken van geld een groot succes. Na 2007 of 2020 was er geen zichzelf versterkende economische depressie. De centrale banken hebben de les geleerd van 1929 tot 1932. Op dat moment werd er geen vers geld gedrukt, de rentetarieven werden niet tot nul teruggebracht, wat de wereld in langdurige deflatie, depressie, massale werkloosheid en uiteindelijk oorlog stortte.

Maar het is niet alleen de geldhoeveelheid die de afgelopen 14 jaar dramatisch is toegenomen. De schuld, met name de staatsschuld, is in de nasleep van de lockdowns in 2020 in bijna ongekende mate gestegen.

Van het derde kwartaal van 2019 tot het derde kwartaal van 2020 is de wereldwijde schuld toegenomen met $ 20 biljoen ($ 20.000 miljard), wat overeenkomt met iets minder dan een kwart van het wereldwijde nationale product.

De wereldschuld wordt tegen het einde van 2020 geschat op 277 biljoen dollar. (8) Met een wereldwijd nationaal product van ongeveer 84 biljoen dollar komt dit overeen met ongeveer 330 procent van de wereldwijde economische macht. (9) Als alle schulden zouden worden afgelost, zouden alle werkende mensen in de wereld bijna drie en een half jaar moeten werken zonder loon en salaris en alle toegevoegde waarde aan de schuldeisers moeten opgeven.

Aangezien de bovenste één procent van de wereldbevolking goed is voor ongeveer de helft van de financiële activa, zou dat concreet betekenen dat de onderste 90 procent van de wereld anderhalf jaar zonder inkomen zou moeten werken om de bovenste terug te betalen. procent van hun leningen. Dus met een beetje gezond verstand is dat gewoon onmogelijk. Als voormalig investeringsbankier betekent dat voor mij: er zullen nogal wat wanbetalingen zijn. Kortom, de schuld kan op geen enkele manier volledig worden terugbetaald, we leven in een vrij grote schuldenzeepbel.

De berg geld en schulden wordt niet langer gedekt door economische macht

Geld, of het nu in de vorm van een bankbiljet of op de lopende rekening is, is een recht op toekomstige reële economische output. Concreet: als ik een briefje van 10 euro in mijn hand heb (of op mijn zichtrekening), denk ik dat ik in de toekomst het equivalent van deze 10 euro kan inwisselen voor reële economische output, of het nu gaat om pizza of een knipbeurt . Hetzelfde geldt voor een promesse. Als ik schulden heb, of het nu een spaarrekening, een staatsobligatie of een bedrijfsobligatie is, denk ik dat de lener mijn geleende geld later terugkrijgt en dat ik in ruil daarvoor een pizza of een knipbeurt kan kopen. Dus al het geld en alle schulden zijn gebaseerd op een geloof, (het woord krediet komt van het Latijnse credere, geloven), vertrouwen .

In de afgelopen 14 jaar is de geldberg echter ongeveer zeven tot acht keer zo hoog gestegen als de reële economische macht, en zijn de schulden ook aanzienlijk meer gestegen dan de economische output. Met andere woorden: er is tegenwoordig lang niet meer zo veel reële economische macht als bankbiljetten als vroeger, en schuldbewijzen hebben ook aanzienlijk minder reële goederen dan voorheen. De houders van geld en schuldbewijzen geloven blijkbaar nog steeds dat ze op een dag hun geld in reële termen terug zullen krijgen en inwisselen voor echte economische goederen. Maar dat is lang een illusie geweest, een verkeerde overtuiging.

Alle ongebreidelde besteding van geld door de federale regering – en vele andere regeringen – aan nieuwe schulden, die vervolgens voor een groot deel door de centrale bank worden gefinancierd door vers geld te drukken, is gebaseerd op het feit dat mensen die voorheen kassaldi of promessen, bijvoorbeeld spaargeld, werden gedeeltelijk onteigend. Omdat elk nieuw bankbiljet of promesse dat wordt toegevoegd zonder echte economische macht te verhogen, devalueert de bestaande bankbiljetten en promessen een beetje. Dit komt door het feit dat met elk nieuw bankbiljet of orderbriefje het recht om de reële activa te claimen toeneemt. Maar mensen merken het niet meteen omdat het een geleidelijk proces is.

Het pas gedrukte geld en de stijgende schuldenberg worden niet gecompenseerd door een toenemende economische output. Integendeel, de reële economische macht is in 2020 dramatisch gedaald met ongeveer 4,4 procent. (10) Dit is de ergste wereldwijde economische crash sinds het einde van de oorlog. Ter vergelijking: na de financiële crisis is de wereldwijde economische macht in 2009 slechts met 1,7 procent gedaald. (11) Kortom: in 2020 werd een enorm aantal nieuwe kranten op de wereld gebracht die een claim vertegenwoordigen op economische prestaties die niet eens bestaat. Veel geld- en vermogensbezitters leven daarom in een illusie, de verkeerde overtuiging dat hun geld- en obligatie-deposito’s nog steeds volledig waardevol zijn. Maar ze zijn niet meer. We leven in een wereld van zombielovigen.

Wat betekent dat voor onze toekomst?

De rentetarieven gewoon op nul laten staan ​​en de centrale banken blijven geld drukken?

Wat spreekt er tegen om de rentetarieven van de centrale bank de komende decennia eenvoudigweg op nul te laten staan, zoals in de afgelopen 13 jaar of zo, en om geld te blijven drukken door obligaties van de centrale banken te kopen, zoals het geval is sinds 2007? Wordt dit gewoon ons nieuwe normaal? Waar is het probleem?

Als beleggers op lange termijn weinig of geen rente ontvangen op obligaties of spaarrekeningen, zullen ze geleidelijk overschakelen naar andere soorten beleggingen, met name onroerend goed en aandelen. Aandelen- en vastgoedfondsen en aandelenindices zoals de DAX of de S&P 500 zijn soorten beleggingen zonder tijdslimiet.

Want als individuele aandelen uit een fonds of index vallen, of het nu is omdat het bedrijf failliet gaat of omdat het aandeel te veel is gedaald, wordt het onmiddellijk vervangen door een ander aandeel. Hetzelfde geldt voor een vastgoedfonds. Oude panden worden voortdurend vervangen door nieuwe, maar de vastgoedportefeuille als zodanig blijft bestaan. Economen noemen de betalingen die uit dergelijke fondsen of indices vloeien, oneindige lijfrentes.

Er is een wiskundige formule voor hoe oneindige lijfrentes worden gewaardeerd: de waarde van vandaag is gelijk aan het inkomen (in de vorm van dividenden of huur) gedeeld door de langetermijnrente. Als de noemer (de rente) op lange termijn op of nabij nul blijft, betekent dit dat de waarde van aandelen en onroerend goed oneindig zal naderen. De formule werkt niet van de ene op de andere dag, maar heeft een langdurig effect. Als beleggers echt geloven dat de rentetarieven op de lange termijn op nul zullen blijven, zullen de aandelen- en vastgoedprijzen omhoogschieten, dat wil zeggen dat ze onevenredig zullen groeien in vergelijking met de economische macht en het massa-inkomen.

En dat is precies wat we de afgelopen jaren hebben gezien. Geleidelijk aan beginnen beleggers steeds meer te accepteren dat de rentetarieven op de langere termijn zeer laag zullen blijven. De aandelenkoersen en vastgoedprijzen stijgen dienovereenkomstig, zelfs of vooral in tijden van corona-lockdowns. Omdat juist deze de centrale banken dwingen de rentetarieven zo laag te houden.

Waar is het probleem? Waarom zouden aandelen en vastgoedprijzen niet gewoon blijven stijgen en onevenredig hoog? Bij onroerend goed zie je het meteen: we krijgen een verhuurprobleem. De huurprijzen worden steeds duurder en de inkomens blijven achter. Zolang de vastgoedprijzen blijven stijgen, zullen de huren ook blijven stijgen. Voor nieuwkomers, bijvoorbeeld jonge gezinnen, wordt de wens om hun eigen vier muren te hebben steeds onbetaalbaarder. Maar ook voor beursgenoteerde aandelenvennootschappen hebben onevenredig stijgende aandelenkoersen impact: de bestuursleden worden gedwongen steeds hogere winsten te genereren. Dus de druk om winst te maximaliseren op bedrijven en hun werknemers neemt ook toe.

Dus als de rentetarieven heel, heel lang op nul blijven, zal er een vastgoed- en aandelenzeepbel ontstaan, dat wil zeggen een steeds grotere overwaardering.

En op een dag zal er een schoonmaakbeurt plaatsvinden, mogelijk een crash. Dergelijke ontwikkelingen hebben zich al verschillende keren voorgedaan in de economische geschiedenis, bijvoorbeeld de Japanse vastgoedcrash van 1980, de Spaanse vastgoedzeepbel in 2007 of de zuivering van de nieuwe economiezeepbel vanaf maart 2000.

Kortom: het lange-termijn-nultarief en het aankoopbeleid van de centrale banken leiden tot een zeepbel, gevolgd door een aanpassingscrisis. De rentetarieven kunnen op lange termijn niet op nul blijven, anders lopen we tegen huurproblemen en een beurscrash.

De rentetarieven weer langzaam verhogen, langzaam de geldhoeveelheid verminderen en langzaam de schulden afbouwen?

Gezien de huidige schuldgraad in verhouding tot de economische macht, is een merkbare vermindering van de geldhoeveelheid, die alleen kan plaatsvinden bij gelijktijdige renteverhoging, onmogelijk. In sommige landen bedraagt ​​de staatsschuld meer dan 100 procent van de economische output. Als de (reële) rente stijgt tot bijvoorbeeld 3 procent, zullen veel landen, waaronder enkele geïndustrialiseerde landen, insolvent worden.

Hetzelfde geldt voor veel bedrijven en huishoudens. Sommige bedrijven – trefwoord zombiebedrijven – en huishoudens hebben zulke hoge schulden dat een aanzienlijke rentestijging zou leiden tot massale faillissementen en economische depressie. Dus: de centrale banken zullen niet in staat zijn om vers gedrukt geld op te zuigen en de reële rente aanzienlijk te verhogen, want dat zou tot een economische crash leiden.

Annulering van de staatsschuld?

Aangezien een groot deel van de staatsobligaties en een aanzienlijk deel van de bedrijfsobligaties in handen zijn van de ECB , is er voortdurend discussie of het een oplossing zou zijn om deze schuldbewijzen uit de boeken van de ECB te halen. (12) Maar dat verandert niets aan het basisprobleem. Om de schuldbewijzen te kopen, heeft de ECB vers depositogeld opgehaald dat op de betaalrekeningen van de banken is gestroomd. Deze vers gedrukte aanbetaling is er en zal daar blijven, zelfs als de obligaties zijn volgeboekt.

Uiteindelijk betekent de aankoop van obligaties door de centrale bank dat specifieke vorderingen van crediteuren op zeer specifieke debiteuren, dwz staten of specifieke bedrijven die de obligaties hebben uitgegeven, worden ingewisseld voor algemene vorderingen op het nationale product, omdat geld kan worden gebruikt om alles te kopen op elk moment kan niet, met obligaties. Dus het geloof in terugbetaling door een specifieke debiteur wordt ingeruild voor de overtuiging dat je op elk moment dingen en diensten kunt kopen.

Een bijzondere overtuiging wordt dus ingeruild voor een algemene overtuiging. Maar er blijft een overtuiging , een vertrouwen dat het papier in kwestie – ongeacht of het geld of schuldpapier is – een waarde heeft, d.w.z. wordt ondersteund door goederen en diensten. Als de obligaties dus uit de boeken van de ECB worden gehaald , blijft het geld in omloop. Dus dat is geen oplossing. Het zou te mooi zijn geweest om waar te zijn: dat een staat elke schuld kan aangaan die via de centrale bank wordt gefinancierd en toch gaat alles goed.

schuldvermindering

Een knipbeurt zou een verstandige oplossing zijn. De haircut op de schulden betekent echter ook de bezuiniging, d.w.z. dat zou de hoogste één procent en vooral de hoogste 0,1 procent van de wereldbevolking het moeilijkst raken. Omdat hun invloed op politici, op zijn zachtst gezegd, enorm is, beschouw ik een knipbeurt, hoewel het verreweg de beste oplossing zou zijn, als uiterst onwaarschijnlijk. Geen enkele regering wil knoeien met de (super) rijken.

inflatie

Een inflatie van 10 procent over een periode van tien jaar zou ertoe leiden dat de prijzen stijgen van 100 naar 260, dus het zou de bestaande schulden in reële termen aanzienlijk verminderen, meer dan halveren. Dus dat zou een oplossing zijn. Gezien de huidige wereldwijde overcapaciteit, hoge werkloosheid en verzwakte massale koopkracht in de geïndustrialiseerde landen, is het voor centrale banken echter erg moeilijk om inflatie te compenseren. Dat heeft in de afgelopen tien jaar van ongebreideld gelddrukken niet gewerkt.

Faillissementsgolf en deflatie

Als de haircut en inflatie niet werken, is er waarschijnlijk een golf van faillissementen, een financiële crisis, bankfaillissementen, nationale faillissementen, massale werkloosheid, chaos en onrust. Bedrijfs-, staats- en bankfaillissementen zijn ook een knipbeurt, maar een wanordelijke, chaotische die waarschijnlijk een neerwaartse spiraal zal veroorzaken met ernstige, soms niet te overzien macro-economische en sociale gevolgen.

oorlog

Natuurlijk zijn er nog ergere scenario’s denkbaar, bijvoorbeeld de uitweg uit oorlog. Puur economisch gezien waren zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog de afsluiter van onhoudbare economische omstandigheden vóór 1914 en vóór 1939.

Conclusie

Een nulrentebeleid en gelddrukken gaan niet door. De rente verhogen is niet mogelijk. Staatsschuld kwijtschelden is niet mogelijk. Ik zou een ordelijk kapsel het beste vinden, en inflatie, zelfs als het ellendig is voor een land, het op een na beste of minder slecht. Voor oplossing zes – economische crash – en zeven – oorlog – vrees ik. Ik hoop op de reden en het verantwoordelijkheidsgevoel van de betrokkenen, want op een dag moeten we ontwaken uit de illusie die tegenwoordig wijdverbreid is.

Ik ben bang dat er niet meer teruggegaan zal worden naar de jaren vóór 2020.

De door de staat opgelegde verplichte lockdowns waren en zijn niet alleen zo ernstig in onze vrijheidsrechten en onze democratie, maar ook in ons economische leven dat een terugkeer naar de relatief goede jaren vóór 2020 naar mijn mening onmogelijk is. We worden geconfronteerd met zeer ingrijpende sociale veranderingen en waarschijnlijk met zeer sterke economische en vooral sociale spanningen. Ik ben bang dat er moeilijke tijden aankomen. Hoe eerder, verstandiger en eerlijker we problemen benaderen, hoe minder mensen zullen lijden.

---

Bronnen en opmerkingen:

(1) https://tradingeconomics.com/united-states/central-bank-balance-sheet
(2) https://tradingeconomics.com/euro-area/central-bank-balance-sheet
(3) https: / /tradingeconomics.com/united-kingdom/central-bank-balance-sheet
(4) https://tradingeconomics.com/japan/central-bank-balance-sheet
(5) https://tradingeconomics.com/canada/central -bankbalans
(6) https://tradingeconomics.com/australia/central-bank-balance-sheet
(7) https://tradingeconomics.com/switzerland/central-bank-balance-sheet
(8) Wereld Economisch forum 14 december 2020: https://www.weforum.org/agenda/2020/12/global-debt-gdp-covid19/
(9) 277 gedeeld door 84 is gelijk aan 3,3
(10) https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_GDP_(nominaal)
(11) https://www.worldometers.info/gdp/#gdpyear
(12) Welt. de 22 januari 2021: https://www.welt.de/finanzen/plus224800783/Staatsschulden-einfach-streichen-So-realistisch-ist-dieser-Alp-Traum.html of SZ vanaf 12 november 2020: https: / /www.sueddeutsche.de/wirtschaft/pipers-welt-schulden-streichen-1.5113658