De eindeloze discussie over Zwarte Piet, het oorverdovende gemekker op Twitter en de continue claim naar slachtofferschap… Kunnen we nog wel spreken van een samenleving of is Nederland meer een maatschappij, gevuld met bubbels? Volgens mij is het onze grootste uitdaging om uiteindelijk weer van een échte samenleving te kunnen spreken. Kan dat überhaupt?
Bubbels
Van mezelf ben ik een rustige, (meestal) rationele en nuchtere vent. Maar ieder jaar bekruipt mij steeds meer het gevoel dat we in Nederland met z’n allen hysterisch aan het worden zijn. Er lijken bubbels te zijn ontstaan rondom allerlei identiteitskenmerken waardoor overeenstemming over de meest basale begrippen in rap tempo verloren gaat. En dat terwijl het internet in eerste instantie werd geprezen om de mogelijkheid van eindeloze informatievoorziening die het aan iedere burger zou kunnen gaan geven!
Oude en nieuwe zuilen
Waar men grofweg twintig jaar geleden nog niet altijd doorhad in een bubbel te leven, lijkt het er nu steeds meer op dat mensen actief in een bubbel wíllen leven. De VARA-kijkende PvdA’er die dacht dat heel Nederland dacht als hij en de CDA’er die pas geloofde dat er iets was gebeurd als het op de NOS kwam, lijken zo langzaamaan uit te sterven. De enkeling uit die contreien die alternatieve bronnen probeert te raadplegen, raakt al snel verdwaald op het internet en meent dat Joop.nl en Vrij Nederland objectief zijn. Volgens mij krijgen we ook steeds meer wegkijk gedrag tegen informatie die ons niet bevalt. Als GeenStijl met een scoop komt wordt het door links alsnog niet gelezen ‘want GeenStijl is plat en rechts’. Duikt er een keer een columnist op bij de Volkskrant die wat zinnigs zegt, dan is het ‘jammer dat het de Volkskrant is’.
Kampen met eigen jargon
Maar niet alleen qua nieuwsvoorziening is het een drama. Zelfs op het terrein van wetenschap bestaat Nederland uit meerdere kampen. Klimaatwetenschappers die met modellen werken lijken voor links direct expert te zijn en voor rechts koffiedik-kijkers. Heb je vragen, ben je kritisch op de wetenschap of op de effectiviteit van het Klimaatbeleid? Nou dan riskeer je ‘klimaatontkenner’ te zijn en is de discussie voorbij. Ook ben je natuurlijk direct een lul als je moeite hebt om te geloven dat er meerdere genderidentiteiten zijn, want één of andere stam in Afrika kent ook meerdere genders dus is het bewezen.
Al die clubjes met hun eigen waarheden lijken niet geheel van elkaar los te kunnen komen en dat levert problemen op. Door geheel andere definities te hanteren (en te denken dat dit de énige definities zijn) komen de Babylonische spraakverwarringen keihard terug. Neem bijvoorbeeld de term ‘racisme’. Je zou denken dat dit uitsluitend gaat over onderscheid maken op basis van ras/etniciteit, waar ook een dynamiek van superioriteit en inferioriteit aan kleeft. Niet op de UvA! Daar kun je alleen racist zijn als je blank bent, want racisme is daar ‘macht + privilege’ en dus een middel voor onderdrukking. ‘Maar Wout, de Hutu’s en de Tutsi’s dan, die slachtten elkaar af in Rwanda met racistische motieven?’ Nope! Die hebben dat alleen maar gedaan omdat de blanken ze zo lang hebben onderdrukt, dus het is niet echt hun eigen schuld maar een gevolg van onderdrukking door whitey.
Bij sommige GroenLinks- en D66-clubjes worden beide definities van ‘racisme’ zelfs op één hoop gegooid. Dan is ‘kleur zien’ al fout, de etniciteit bij een signalement noemen al gevaarlijk en is er maar één ras: het menselijke ras, maar zijn blanken wel wit en witte mensen schuldig vanwege hun verleden. En terwijl dit altijd door ze heen spookt wordt er door diezelfde mensen getracht aan ‘diversiteit’ te doen. Maar hoe selecteer je mensen voor die diversiteit? Door datzelfde racisme. Maar dan is het natuurlijk anders want dan gaat het om een steuntje in de rug voor mensen met een maatschappelijke achterstand. Hoe ze dat aan iemand kunnen herkennen terwijl ze mensen ook als individu op basis van hun karakter zeggen te behandelen? Goede vraag! Het leidt wel tot hilarische situaties waar bijvoorbeeld (echt gebeurd!) een D66’er als baas van z’n eigen bedrijf vrouwelijke werknemers en minderheden aan wilde nemen en ze wilde ondersteunen tijdens het onderhandelen over loon (als baas dus!), ‘want daar zijn vrouwen minder goed in en ik probeer de loonkloof te dichten door mijn steentje bij te dragen’.
En laten we niet doen alsof bubbels uitsluitend bij links te vinden zijn, rechts kan er ook wat van. Van die grappenmakers die nog nooit een kerk van binnen hebben gezien maar zich ineens als christelijk identificeren om maar tegen de komst van een moskee te kunnen zijn. In het ergste geval strooien ze op internet de hele dag Bijbel passages, gekoppeld aan één of andere obscure site die 9/11, Israël, de Europese Unie en de Rothschild banken moeiteloos in één alinea aan elkaar verbindt. En dan nog die figuren die tegen Kick Out Zwarte Piet demonstreren omdat Zwarte Piet niet racistisch is, maar dan even later wel doodleuk gekleurde mensen voor Zwarte Piet uitmaken.
‘Dus hoe overleef ik 2020?’
