De democratie en de rechtsstaat in Europa zijn afgelopen

Het Europees Parlement heeft in een geheime stemming besloten dat Carles Puigdemont, Toni Comín en Clara Ponsatí hun immuniteit verliezen. Meer dan een miljoen Catalaanse stemmen zouden daardoor hun vertegenwoordiging kunnen verliezen. Dit besluit schept een precedent voor de Europese Unie en voor Europese nationale minderheden.

Politiek conflict

De situatie van de drie EU-parlementariërs zal nu afhangen van de beslissingen die voor eerder al door het Belgische gerecht en het Europese Hof van Justitie werden genomen. Europa heeft niettemin erkend dat het Catalaanse politieke conflict bestaat en dat het zich binnen zijn instellingen afspeelt. ‘Catalonië’ is niet langer een interne en regionale kwestie.

Enkele uren nadat de uitslag van de stemming bekend was geworden, heeft de Spaanse staat besloten dat de Catalaanse politieke gevangenen hun relatieve vrijheid verliezen. Ze krijgen een verstrengd regime opgelegd in de gevangenis.

In Catalonië heeft iedereen het nieuws van het Europees Parlement gevolgd. De burgerorganisaties Òmnium Cultural en Assemblea Nacional Catalana, de politieke partijen, de vakbonden en — wat nog belangrijker is — de meerderheid van de Catalaanse samenleving. Het Catalaanse antwoord is duidelijk. Catalaanse politieke partijen en Catalaanse burgerorganisaties spreken voor het eerst sinds het najaar van 2017 teruggekeerd met één stem. Ze waarderen de steun die ze hebben gekregen van de EU-parlementariërs die hen hebben gesteund, vragen om amnestie voor gevangenen, stellen de Catalaanse politieke vervolging aan de kaak en eisen het recht op vrijheid zelfbeschikking op.

Indepe partijen

Pro-onafhankelijkheidspartijen en -figuren waren er snel bij om op Twitter hun steun aan de drie EU-parlementariërs aan te bieden toen het nieuws bekend werd. ‘Meer dan ooit aan jullie zijde,’ zei de recent afgezette voormalige Catalaanse president Quim Torra.

Puigdemonts partij Junts zei dat ‘het politieke conflict tussen Catalonië en Spanje niet langer een interne aangelegenheid is. We hebben het tot in het hart van Europa gebracht om de onderdrukking en politieke vervolging door de Spaanse staat aan de kaak te blijven stellen.’

De andere grote pro-onafhankelijkheidspartij ERC zei dat ‘politieke conflicten alleen met politieke middelen kunnen worden opgelost. Wij eisen amnestie voor al de mensen die gevangen zitten en verbannen zijn!’ Hun leider, Oriol Junqueras, die zelf voor dertien jaar in de gevangenis zit voor zijn rol in de onafhankelijkheidsstrijd, zei tegen Puigdemont, Comín en Ponsatí: ‘jullie staan niet alleen in deze gerechtelijke strijd, we gaan door en we zullen het onrecht verslaan!’

De extreemlinkse onafhankelijkheidspartij CUP betuigde ook haar solidariteit aan de drie EU-Parlementsleden. De partij bekritiseerde het Europees Parlement omdat het ‘aan de kant van de onderdrukking en tegen de democratie staat’ en ‘tegen de uitoefening van het recht op zelfbeschikking is.’

Burgerbewegingen

De gevangengenomen pro-onafhankelijkheidsactivist Jordi Cuixart riep de aanhangers op om door te gaan. ‘De democratische strijd voor zelfbeschikking en amnestie gaat door, internationaler dan ooit, tegenover een Spaanse staat die doorgaat met het schenden van fundamentele rechten.’

De voorzitter van de organisatie van de Catalaanse Nationale Assemblee (ANC) die voor onafhankelijkheid is, Elisenda Paluzie, is van mening dat de EU door haar behandeling van het Catalaanse onafhankelijkheidsconflict haar eigen vermogen ‘ondermijnt’ om ‘anderen in de wereld de les te lezen over grondrechten’.

Òmnium Cultural, de grootste cultuurvereniging van Catalonië, voert een campagne om handtekeningen te verzamelen ten gunste van de actie ‘Amnestie voor Gevangenen’. Zij doet dit op het gehele Catalaanse grondgebied. ANC op haar beurt voert de campagne ‘Verdedig Catalonië – Red de EU’. De twee organisaties vragen in feite hetzelfde. Hun motto luidt: ‘Tegenover een staat die in een politiek conflict alleen met rechtbanken en repressie weet te reageren, is er maar één oplossing: amnestie en zelfbeschikking.’

In reactie hierop hebben de Catalanen opnieuw de straten en pleinen in heel Catalonië gevuld, daartoe opgeroepen door burgerorganisaties. Zij eisen dat de politieke partijen die voor onafhankelijkheid zijn, onmiddellijk een regering vormen die voor onafhankelijkheid is. De boodschappen op de spandoeken herhalen ‘Amnestie en zelfbeschikking’.

Tweederangsburgers

Catalonië is altijd pro-Europees geweest. De Catalanen zijn zich ervan bewust dat een club van natiestaten de EU bestuurt. Vandaag voelen veel Catalanen zich tweederangs Europeanen, zonder een officieel erkende taal en zonder een erkende stem. De Catalaanse taal wordt door meer dan 10 miljoen mensen gesproken.

De democratie en de rechtsstaat in Europa zijn afgelopen maandag in rook opgegaan. Zal de Catalaanse zaak een aardbeving in de EU veroorzaken?